مسئله رجعت
پرسش: آن چنان که میگویند در موقع ظهور امام زمان(ع)ایشان از بعضی افراد، مانند دشمنان اسلام و قاتلان فاطمه زهرا(س) و قاتلان کربلا انتقام میگیرد، در صورتی که آنها سالها پیش مردهاند. این امر چگونه است؟ توضیح دهید
? پاسخ : این سؤال در خصوص رجعت است. از این رو لازم است حقیقت رجعت مورد بررسی قرار گیرد. "رجعت" از عقاید معروف شیعه است و تفسیرش در یک عبارت کوتاه چنین است: بعد از ظهور حضرت مهدی(ع) و در آستانه رستاخیز گروهی از مؤمنان خالص و کفار و طاغیان بسیار شرور به این جهان باز میگردند. گروه اوّل مدارجی از کمال را طی میکنند و گروه دوم کیفرهای شدیدی میبینند. مرحوم سید مرتضی از علمای شیعه میفرماید: خداوند متعال بعد از ظهور حضرت مهدی(ع) گروهی از کسانی را که قبلاً از دنیا رفتهاند، به این جهان باز میگرداند، تا در ثواب و افتخارات یاری او و مشاهده حکومت حق بر سراسر جهان شرکت جویند و نیز گروهی از دشمنان سر سخت را باز میگرداند تا از آنها انتقام گیرد. بعد میفرماید: دلیل بر اثبات این عقیده اجماع امامیه است، زیرا احدی از آنها با این عقیده مخالفت نکرده است.(1)
البته از کلمات بعضی از قدمای علمای شیعه و همچنین از سخنان مرحوم طبرسی در مجمع البیان بر میآید که اقلیّت بسیار کوچکی از شیعه با این عقیده مخالف بودند و رجعت را به معنی بازگشت دولت و حکومت اهلبیت(ع) تفسیر میکردند، نه بازگشت اشخاص و زنده شدن مردگان، ولی مخالفت آنها طوری است که لطمهای به اجماع نمیزند.(2)
بدون تردید احیای گروهی از مردگان در این دنیا محال نیست، همان گونه که احیای جمیع انسانها در قیامت کاملاً ممکن است. عقل چنین امری را محال نمیبیند و قدرت خدا آنچنان وسیع و گسترده است که همه این امور در برابر آن سهل و آسان است. در قرآن مجید، وقوع وجعت اجمالاً در پنج مورد از امتهای پیشین آمده است، از جمله این آیات؛
1- آیه 243 سوره بقره است که در آن سخن از جمعیتی است که از ترس مرگ از خانههای خود بیرون رفتند. خداوند فرمان مرگ به آنها و سپس آنها را زنده کرد. (فقال لهم اللّه موتوا ثم أحیاهم).(3)
2- نیز به آیه 261 سوره بقره استدلال شده که در آن سخن از پیامبری است که از کنار یک آبادی عبور کرد، در حالی که دیدارهای آن فرو ریخته بود و اجساد و استخوانهای اهل آن در هر سو پراکنده شده بود و از خود پرسید: چگونه خداوند اینها را پس از مرگ زنده میکند؟ خدا او یکصد سال میراند و سپس زنده کرد و به او گفت: چقدر درنگ کردی؟ عرض کرد: یکروز یا قسمتی از آن. فرمود: نه، بلکه یکصد سال بر تو گذشت. این پیامبر عُزیر باشد یا پیامبر دیگری، تفاوت نمیکند. مهم صراحت قرآن در زندگی پس از مرگ در همین دنیا است (فأماته اللّه مأة عام ثم بعثه.)
3- در آیه 55 و 56 سوره بقره درباره "بنی اسرائیل" میخوانیم که گروهی از آنها بعد از تقاضای مشاهده خداوند گرفتار صاعقه مرگباری شدند و مردند، سپس خداوند آنها را به زندگی برگرداند تا شکر نعمت او را به جا آوردند. (ثم بعثناکم مِن بعد موتکم لعلکم تشکرون. )
4- در آیه 110 سوره مائده ضمن بر شمردن معجزات حضرت عیسی(ع) میخوانیم: "و إذ تخرج الموتی بإذنی؛ تو مردگان را با فرمان من زنده میکردی". این تعبیر نشان میدهد که مسیح(ع) از این معجزه خود (احیای مردگان) استفاده کرد، بلکه تعبیر به فعل مضارع (تخرج) دلیل بر تکرار آن است و این یک نوع رجعت برای بعضی محسوب میشود.
5- در سوره بقره آیه 73 در مورد کشتهای که در بنی اسرائیل برای پیدا کردن قاتلش نزاع و جدال برخاسته بود، میفرماید: "دستور داده شد گاوی را با ویژگیهایی سر ببرند و بخشی از آن را بر بدن مرده زنند تا به حیات باز گردد [و قاتل خود را معرفی کند و نزاع خاتمه یابد] (فقلنا اضربوه ببعضها کذالک یحیی اللّه الموتی و یریکم آیاته لعلّکم تعقلون)(4)
البته موارد دیگری را همچون داستان اصحاب کهف که آن نیز چیزی شبیه به رجعت بود، میتوان در قرآن کریم مشاهده کرد.
مرحوم علامه مجلسی میفرماید: بیش از دویست حدیث داریم که چهل و چند نفر از راویان ثقات و علمای بزگوار در بیش از پنجاه کتاب آوردهاند و این روایات وقوع رجعت را تأیید میکنند.(5)
امام صادق(ع) در حدیثی میفرماید: "إنّ الرجعة لیست بعامة، و هی خاصة، لایرجع إلا من محض الإیمان محضاً، أو محض الشرک مخصاً؛ رجعت عمومی نیست، بلکه جنبه خصوصی دارد. تنها گروهی بازگشت میکنند که ایمان خالص یا شرکت خالص دارند"(6) رجعت از معتقدات شیعه است و رایحه قیامت از آن استشمام میشود و با شواهد قرآن که ذکر شد، تحققق آن مشکل نیست و مهدی موعود(ع) انتقام خونهای به ناحق ریخته را از اشقیا و دشمنان ائمه خواهد گرفت.
(1.تفسیر نمونه، ج 15، ص 555.
پاورقی2.همان، ص 556.
پاورقی3 .تفسیر نمونه، ج 15، ص 556.
پاورقی4 تفسیر نمونه، ج 15، ص 557.
پاورقی5. علامه محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 122.
پاورقی6 همان، ص 39
موضوع مطلب : رجعت ظهور انتقام
