تعریف رسانه های اجتماعی و شبکه های اجتماعی
 امروزه رسانه های اجتماعی به یک مهارت جدید و مهم برای همه و حتی برای  کسانی که حتی درک  بسیار بالایی از فناوری ندارند، تبدیل شده است. در سال های اخیر دسترسی میلیون ها کاربر در سراسر جهان به رسانه های  و شبکه های اجتماعی باعث شده است تا این رسانه ها درکانون توجه جوامع مدرن  و افراد زیادی قرارگیرند  و از محبویت قابل توجهی به خصوص در میان نسل جوان برخوردار شوند. شناخت صیحیح از این رسانها باعث می شود تا کاربران بیش از پیش بتوانند از این ابزارها استفاده مفید و موثر داشته باشند.

انواع رسانه های اجتماعی :Social Media  

رسانه های اجتماعی در اشکال و عنواین مختلف وجود دارند اما هدف اصلی همه آنه ارتباط وا تبادل اطلاعات افراد با یکدیگر است.

شبکه های اجتماعی: Facebook, Twitter, MySpace, LinkedIn, Ning) Socail networking Sites)            فیس بوک ، توییتر ، مای اسپیس ، نینگ

ویکی اشاره به محتوای ایجاد شده توسط کاربران مختلف ، اما در زمان های مختلف و از مکان های مختلف.

اخبار اجتماعی:Digg,PopURLs) Socail Meia

رسانه ای که در آن کاربران به اخبار رای می دهدند.

شبکه های اجتماعی به مثابه راههای مختلفی می مانند که مردم  درزمان عبور از آن می توانند در مورد مسائل مختلف با هم صحبت کنند، و اطلاعات عمومی یا خصوصی خود را در قالب های مختلف اعم از عکس، ویدئو، واژه ها، دست نوشته، ... با فرد خاص یا گروه خاصی به نمایش  و اشتراک بگذارند. هدف شبکه های اجتماعی کمک به بهبود و تسهیل روابط ، همکاری، و تعامل بین افراد، سازمان ها و موسسات در موضوعات گوناگون از قبیل تجارت، پزشکی، مباحث آموزشی و... در راستای تغییر مثبت می باشد.

رسانه و بحران هویت

دکتر سید رضا نقیب السادات که هم‌اکنون در دانشگاه علامه طباطبائی مشغول به تدریس است، در 3 رشته زبانشناسی، جامعه شناسی و ارتباطات در مقطع دکتری تحصیل نموده و از جمله دلمشغولیهای او پژوهش در حوزه‌های ارتباطات و جامعه‌شناسی میباشد. برخی مقالات وی عبارتست از: روش شناسی، مخاطب شناسی و سکولاریسم، فرهنگ سازى و توسعه پدافند غیرعامل، چالش‌هاى روزنامه نگارى الکترونیکی در ایران، بازیگران بینشان و...

? تعریف ابتدایی شما از هویت و بحران هویتی چیست و ریشه‌ی بحران هویت را در چه می‌دانید؟
منظور از هویت، جوهره و ذات افراد است که شکل گیری آن از دوران رشد فرد شروع می‌شود. ادراکات فرد، آموزش خانوادگی و میزان آشنایی با اعتقادات موجود در جامعه، در مراحل مختلف انتقال از سنین کودکی به نوجوانی و از نوجوانی به بزرگسالی، شکل دهنده‌ی چارچوبی به نام هویت است.
هویت افراد در جوامع از چند جنبه ریشه می‌گیرد که بخشی از آن مربوط به نقش خانواده در شکل دهی به هویت است. بخش دیگر مربوط به تاثیر وقایع زندگی در شکل دهی به هویت افراد است. در یک نگاه الگوهای رفتاری که فرد از محیط کسب می‌کند، آموزش‌هایی که می‌بیند، تعارض‌ها و تضادهایی که مطرح می‌شود و شباهت‌هایی که پیدا می‌کند و در مجموع شخصیتی که بر اساس فرهنگ، اعتقادات و باورها کسب می‌کند، عوامل شکل دهنده به هویت او هستند.
با توجه به اینکه هویت، مجموعه‌ی منسجمی از باورها، اعتقادات، آیین و زمینه‌های دیگری از این دست می‌باشد، هرگاه فرد نتواند با میراث‌های فرهنگی، اعتقادی و دینی ارتباط برقرار کند، دچار بحران هویت می‌شود.
امروزه با توجه به فعالیت رسانه‌ها، معرفی دنیایی از پدیده‌های نوآورانه و کنار هم قرار گرفتن پدیده‌های متعارف، نوعی دودلی و بریدگی از اعتقادات و باورها ایجاد شده است. عدم انطباق با میراث‌ها، فرد را بر سر دوراهی‌های تصمیم‌گیری قرار می‌دهد و به دلیل این گسست دچار نوعی بحران می‌شود. در این گونه مواقع برای رفع تعارض، تضاد و دوگانگی باید این بحران پشت سر گذاشته و مدیریت شود.

? چگونگی موضع دین در برابر «هویت» را لطفاً بیان کنید؟
مجموعه‌هایی که در شناخت مسایل دینی تخصص بیشتری دارند، بهتر می‌توانند در این زمینه اظهار نظر کنند، اما به نظر من بحران هویت دینی از عدم اتصال با منابع اعتقادی ناشی می‌شود.
با نگاه به شرایط زیست و حیات جامعه‌ی امروز شاهد سرگشتگی و عدم توانایی افراد در پیدا کردن مقصد نهایی هستیم.
با وجود سفارشات کتاب آسمانی و پیشوایان دینی نوعی پوچ گرایی و گم گشتگی در افراد به وجود آمده که ناشی از عدم اتصال با منابع اعتقادی، باوری و دینی می‌باشد. صحبت‌های پیشوایان دینی ما به خوبی مقصد، مسیر و شیوه‌ی حرکت را مشخص کرده است. وقتی جوان نتواند از دستورات دینی استفاده کند و این دستورات نتوانند او را به مقصد برسانند، نوعی بحران هویت ایجاد می‌شود.
باید جنبه‌های با ثبات و اصلی حیات فرد شناخته شود و چارچوب‌ها و اصول دست‌یابی به مقصد مشخص شود و اگر این اصول در قالب دستور العمل‌های دینی در نظر گرفته شود، می‌توان به رفع این بحران امیدوار بود.
با نگاهی عمیق‌تر به موضوع هویت و بحران هویت دینی، زمانی می‌توان منکر این بحران بود که هویت دینی از سه حوزه برخوردار باشد: حوزه‌ی عقیده و باور نسبت به آموزه‌های دینی، حوزه‌ی گفتار که متناسب با آن عقیده شکل می‌گیرد و حوزه‌ی عملکرد دینی.
اگر فرد منسجم و هماهنگ عمل کند و بین عقیده، گفتار و عملکرد خود رابطه‌ی تنگاتنگ و هماهنگی برقرار کند، احساس هویت دینی در وی محقق شده است.
هرگاه میان این سه حوزه نوعی ناسازگاری ایجاد شود، فرد دچار بحران هویت شده و بحران هویت دینی شکل می‌گیرد.
برداشت دیگر از بحران هویت دینی این است که فرد نمی‌تواند بر اساس فطرت خود عمل کند.
در واقع انحراف از فطرت دینی نوعی بحران است که شامل عدم تعادل در احساس هویت و عدم درک احساس هویت دینی مبتنی بر فطرت الهی می‌شود. بنابراین به هم خوردن تعادل روانی انسان و عدم عملکرد متناسب با فطرت سبب ایجاد بحران هویت دینی می‌شود، البته نگاه‌ها و رویکردهای دیگری هم در این زمینه وجود دارد. به عنوان مثال عدم رعایت هویت اصیل انسانی به عنوان مظهر خلیفه‌ی الهی در زمین، زمینه ساز ایجاد بحران و بحران زدگی در فرد است.

? درصورت امکان اصطلاح هویت رسانه‌ای را برای ما تشریح نمایید؟
در تعاریف گذشته هویت به عنوان مقوله‌ای با ثبات در نظر گرفته شد که بر اساس اعتقادات، فطرت، آموزه‌های فرهنگی، دینی و... تعریف می‌شود.
با توجه به عملکرد رسانه و تغییر محتوای آن ها نوعی هویت هرج و مرج طلبانه می‌تواند شکل گیرد البته هر نظامی نوع خاصی از اعتقادات، ارزش‌ها و باورها را تشویق و ترغیب می‌کند. به عنوان مثال در جوامع غربی و جوامع آمریکایی آنچه که از طریق رسانه‌ها تزریق می‌شود مبتنی بر نظام سرمایه‌داری، تفکر لیبرالی و آموزه‌هایی است که از این نظام بیرون آمده‌، همچون شهرت طلبی، تنوع طلبی، زیاده‌خواهی و مصرف گرایی که بیانگر نوعی هویت مبتنی بر نظام غربی است.
با این تعاریف به نوعی هویت مبتنی بر بازتولید تفکر خاص حاکم بر یک رسانه در جامعه می‌رسیم. از این منظر نباید به رسانه‌ها به طور عام نگاه کرد. باید رسانه‌ها را به عنوان تابعی از عوامل حاکم بر جامعه بررسی کرد.
اگر رسانه تابع فرهنگ و اعتقاد جامعه‌ی خاصی باشد مثل رسانه‌ی ملی جامعه‌ی ما که بازتولید ایدئولوژی نظام حاکم است، هویت شکل گرفته هم تابع عمل رسانه است یعنی فعالیت‌ها و چارچوب‌های کاری که از طریق رسانه تزریق می‌شود و نقش و کارکرد آن منجر به نوعی عملکرد خاص می‌شود و هویتی که در این راستا شکل می‌گیرد، هویت تابع عمل زیر چتر یک نظام باوری و اندیشه‌ای خاص است.

? اصلی‌ترین رسانه در کشور ما به نظر شما کدام رسانه است ؟
رسانه‌ی ملی به خصوص تلویزیون، به دلیل چرخه‌ی ارتباطی کاملی که برقرار می‌کند و اثرگذاری بر همه‌ی احساسات در یک لحظه، می‌تواند نقش مهم‌تری در ابراز و ارایه‌ی هویت افراد ایفا کند و شکل کامل‌تری را به نمایش بگذارد. بنا بر این تلویزیون در این زمینه در مقایسه با سایر رسانه‌ها عمیق‌تر، پردامنه‌تر و کامل‌تر عمل می‌کند.

? در صورت لزوم خلاصهای از کارکردهای مثبت و منفی آن ارایه دهید؟
کارکردهای رسانه‌ی ملی کارکردهای مثبتی هستند.
رسانه با تقویت میراث و ارزشهای فرهنگی جامعه سبب عمق بخشیدن به تمدن، تقویت ارزشهای فرهنگی، تقویت باورها و استحکام اندیشهای مخاطب و پیامگیر میشود و با دادن اطلاعات گسترده، مهم و متنوع دربارهی ابعاد گستردهی حیات اجتماعی، اعتقادات، باورها و شرایط زندگی میتواند سبب عمق بخشیدن به بنیان آگاهیهای افراد شود.
وقتی رسانه به مثابه‌ی یک جنگ بدون توجه به اقتضا و شرایط جامعه به ارایه‌ی برنامه بپردازد، به جای تقویت و استحکام باورها، سبب عدم تعادل و ایجاد تعارض مخاطب می‌شود که این خود مانع تصمیم گیری، برخورد و نگاه صحیح در او می‌شود.
اطلاعات غیر دقیق و غیر کارشناسانه، زمینه‌های تعارض و تشتت آرا در افراد را تقویت می‌کند، در نتیجه مخاطب دچار عدم تعادل می‌شود.
در رسانه‌ی ملی ایران با توجه به نظارت‌های دقیق و برنامه‌ی مشخص تلویزیون، اصولی چون استفاده از کارشناسان زبده، مخاطب شناسی، رعایت اصول اعتقادی، انتقال صحیح پیام‌های اسلامی و... کنترل زیادی می‌شود ولی در مورد رسانه‌های کوچکتر مثل مطبوعات این اصول کمتر رعایت می‌شوند.
مراقبت‌هایی که از رسانه‌ی ملی به عمل می‌آید همچون ارایه‌ی پیام‌های به موقع، از برنامه‌های اصلی رسانه‌ی ملی است. این رسانه بر اساس چارچوب‌های خاصی عمل می‌کند: پیام دهی به موقع، رعایت مصالح مخاطب، توجه به نیازها، درست و به موقع بودن اطلاعات و در ارتباط با موضوع بودن، اعتبار داشتن و جلب اعتماد، اصولی هستند که در رسانه‌ی ملی به خصوص تلویزیون رعایت می‌شود. در رسانه‌های محدودتر این کنترل کمتر است. اصلاحیه‌ها، تکذیب نامه‌ها و... بیانگر عدم رعایت این ملاحظات در این رسانه‌ها می‌باشد.

? به نظر شما تعریف هویت ملی – مذهبی در نوع نگرش ما به بحران هویت چه تاثیری دارد؟
هر چه قدر باور افراد نسبت به این نوع ارزش‌ها و اعتقادات، قوی‌تر باشد و آموزه‌های فرهنگ ایرانی و اسلامی مستحکم‌تر باشد، احتمال اینکه بحران هویتی ایجاد شود، کمتر است و هر چه قدر این گسست بیشتر شود یعنی هر چه فاصله‌ی جوان و نوجوان ایرانی با آموزه‌های اعتقادی، فرهنگی و دینی بیشتر شود، آسیب بیشتری متوجه او می‌شود و احتمال بروز بحران بیشتر است. پس اگر گزاره‌ها و آموزه‌های ایرانی، اسلامی، مذهبی و اعتقادی قوی‌تر باشد فرد کمتر دچار بحران می‌شود.

? در شرایط حاضر الگوسازی مهم‌تر است یا مقابله با الگوهای ضد ارزشی؟
مشکل جامعه‌ی ما این است که جوانان با وجود الگوهای زیاد دینی نتوانسته‌اند برای خود الگوهایی تدارک ببینند، به دلیل اینکه اگر این اتفاق می‌افتاد، به دنبال الگوهای دیگر نمی‌رفتند.
با توجه به وجود تعداد زیادی از الگوهای ضد ارزشی در جامعه، نمی‌توان تمام وقت خود را صرف مبارزه با این الگوها کرد. می‌بایست الگوهای متناسب با دین و فرهنگ ایرانی را به جوانان معرفی کرد. انتخاب یکی از این الگوها یعنی دست رد زدن به سایر الگوهایی که منطبق با شرایط فرهنگی، اعتقادی، فرهنگی، دینی، باوری و هویتی ایرانی نیستند.
رسانه‌ی ملی، مطبوعات، خانواده، گروه‌های هم‌سالان، گروه‌های دوستی، ngoهای فرهنگی، مدرسه، آموزش دانشگاهی و... می‌توانند در زمینه‌ی معرفی این الگوها به جوانان نقش مهمی داشته باشند.

? استراتژی ما پیرامون جهانی شدن و مشخصا در مورد بحران هویت جوانان چیست؟
راهبرد کلی این است که ما مغلوب فرهنگ یکپارچه‌ی غربی شده نشویم. جهانی شدن یعنی الگوهای رفتاری بخشی از جهان، تمامی دنیا را تحت سیطره‌ی خود در آورد: همه مثل غربی‌ها فکر کنند، مثل آن‌ها لباس بپوشند، مثل آن‌ها غذا بخورند و...
استراتژی ما این است که به حفظ اصالت فرهنگ بومی، اعتقادات دینی و کیان ملی بپردازیم. ارزش‌های فرهنگی، هویتی، بومی، ملی، اعتقادی و اسلامی می‌تواند سبب کنار گذاشتن موج تفکر فرهنگ یکپارچه‌ی غربی با الگوها و مدل‌های خاص آن که عمدتا تابعی از نظام سرمایه‌داری است شود.

? به نظر شما اصلی‌ترین چالش‌های هویتی جوانان در کدام حوزه‌ها اتفاق افتاده است؟
عدم اتصال و ارتباط با خانواده، بحران‌های هویتی مربوط به دین، بحران هویت ملی گرایی و ملیت مجذوب فرهنگ غربی و حوزه‌های شخصیتی، به دلیل آموزش‌های ضعیف، عمده‌ترین چالش‌های هویتی جوانان هستند.

? با توجه به جایگاه امروزی رسانه، نقاط اتکا رسانه در هویت‌سازی صحیح برای جوانان چیست؟
منابع مورد استفاده‌ی رسانه‌ها مخصوصا در جوامع دینی، شامل دین و ارزش‌های مذهبی، ارزش‌های فرهنگی، ارزش‌هایی که در چارچوب ملیت تعریف می‌شود، موارد متناسب با آموزه‌هایی که مبتنی با عرف شکل می‌گیرد، زمینه‌هایی که در چارچوب اصول و خط‌ مشی‌های یک نظام هستند و بحث‌های مبتنی بر قانون، می‌توانند نقاط اتکای رسانه‌ها برای هویت بخشی به جوانان باشند.

? موضع و نقش رسانه در قبال بحران هویت چیست؟
موضع رسانه‌ها باید تقویت جنبه‌هایی باشد که جوانان در آن زمینه دچار بحران شده‌اند. دامن زدن به بی‌هویتی افراد و ترجیح دادن فرهنگ بیگانه بر فرهنگ بومی، باعث نادیده گرفتن ارزش‌های دینی و فرهنگی می‌شود. لذا رسانه‌ها برای جلوگیری از این آسیب‌ها می‌بایست تقویت‌کننده‌ی ابعاد مختلف قانون‌مداری باشند، آموزه‌های فرهنگ اسلامی را تبلیغ کنند، اصول اخلاقی و عرف جامعه‌ی ایرانی را رعایت کنند، میراث‌های فرهنگی جامعه‌ی ایرانی را تقویت کنند، به مشاهیر، مفاخر و اسوه‌های ایرانی توجه داشته باشند و به الگوسازی مبتی بر دیدگاه ائمه و پیشوایان دینی بپردارند.
اگر این گونه عمل شود، رسیدگی به جنبه‌ها و ابعادی که جوان‌ها در آن زمینه آسیب پذیرند تقویت خواهد شد.

? پیشنهاد شما در مقابله با بحران هویت چیست؟
از چند منظر می‌توان به مقابله با بحران هویت پرداخت: از طریق آموزه‌های مختص خانواده‌ها می‌توان جنبه‌هایی را که به اعتقادات، باور و حیات فرد مربوط می‌شود، تقویت کرد. به دلیل اینکه بسیاری از بحران‌های هویتی ریشه در خانواده دارند، خانواده در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند.
در کنار خانواده، آموزش رسمی دانشگاه و مدرسه و حوزه‌های علمیه در انتقال آموزه‌های متفاوت، از جایگاه با اهمیتی برخوردار هستند.
از طرفی رسانه‌ها و آموزش موازی آن‌ها در کنار سایر آموزش‌ها نقش بسیار مهمی در انتقال به موقع اطلاعات و آگاهی و تقویت ارزش‌ها و میراث فرهنگی جامعه دارند و می‌توانند جنبه‌های دانشی و نگرشی این اطلاعات را در افراد تقویت کنند و منجر به تغییرات رفتاری شوند، به عنوان مثال با پخش یک سریال خوب می‌توان جنبه‌های اعتقادی افراد، باور او به آخرت و شکل‌دهی به جنبه‌های عدالت خواهانه را تقویت کرد.
گروه‌های هم‌سالان و گروه‌های دوستی می‌توانند از طریق انجمن‌ها وngoها، آموزه‌های مثبت را در جهت حفظ هویت افراد به آن‌ها ارایه دهند.

دین و رسانه

 

دین به عنوان مجموعه ای از معارف قدسی و آموزه‏های متنازل اصالتا از سنخ پیام بوده و همواره به صورت کتبی، زبانی، و رفتاری در اشکال گوناگون و در چرخه های ارتباطی به صورت های عمودی و افقی توزیع و مبادله شده است.

 
چگونگی ارتباط دین و رسانه

 

همه رسانه ها به تناسب ظرفیت، نوع کاربری، جایگاه اجتماعی و وظایف کارکردی می‏توانند دین را در نیل به اهداف موردنظر و ایفای نقش‏های مورد انتظار مساعدت کنند. عنوان فوق بیشتر اشاره به نقش واسط رسانه در ابلاغ پیام به عنوان تلقّی غالب از فعالیت رسانه دارد.

 

شکی نیست که رسانه ها میانجی دین می‏شوند. رسانه ها روش منحصر به فردی هستند که هر فرد، گروه یا نهاد امروزی می‏تواند [به وسیله آن] مسیر خود را در درون قلمرو عمومی گفتمان سیاسی، فرهنگی یا اجتماعی بیابد.[1]

 

مهم‏ترین موارد این بهره‏گیری عبارتند از:

 
بسط نفوذ دین:

 

 رسانه می تواند دین را در تلاش برای جلب و جذب مخاطبان جدید، تعمیق باورهای مؤمنان، بسط قلمرو و نفوذ به عرصه ها و ساحت های گوناگون حیات فردی و اجتماعی کمک کند.

 

رسانه همچنین، ورود دین به عرصه هایی همچون امور تجاری و تبلیغی که در ظاهر تمایل چندانی به ورود بدان ندارد، تسهیل می‏کند.

 
تبلیغ هرچه بیشتر دین:

 

 اشتهای دین داران برای تبلیغ آموزه های مذهبی خویش و عرضه آن به سایرین، به ویژه در چرخه رقابت میان ادیان برای ورود به قلمرو استحفاظی یکدیگر، معمولاً آنچنان زیاد است که در ترغیب ایشان به استفاده هر چه بیشتر و بهتر از آخرین فناوری‏های ارتباطی و اطلاعاتی کمترین تردیدی باقی نمی‏گذارد.

 

به بیان برخی نویسندگان، دین‏داران از سال‏های پایانی دهه 1990 به داد و ستد اطلاعات مذهبی بر روی بزرگراه‏های اطلاعاتی پرداخته‏اند.

 

 عموم مذاهب و فرق و آیین‏های معنوی روی شبکه جهانی چندین مرکز اطلاعاتی دارند. هزاران فرد یا مؤسسه که میان آنها معابد متروک نیز هست، به نوعی به آموزش‏های معنوی از طریق رایانه مشغولند. قرار گرفتن متون اسلامی در این شبکه ها، نمایانگر تمایل دین‏داران به استفاده از هر نوع ابزار رسانه‏ای است.[2]

 
تبلیغ دین با قرائت های متکثر:

 

دست یابی گسترده دین مداران و علاقه مندان به تبلیغ دین به رسانه های گوناگون دارای قابلیت ها و ظرفیت های متنوع، امکانات وسیع و روزافزونی را برای پراکنش پیام دین با قرائت ها و روایت های گوناگون اعم از رسمی و غیررسمی متناسب با نیاز و تقاضای مخاطبان و اقتضائات محیط فراهم ساخته است.

 

 برخی رسانه ها همچون اینترنت، به تریبونی همگانی برای مبلغان و سخنگویان مختلف تبدیل شده و هر کس با توجه به علایق حرفه ای و تشخیص خویش از این ظرفیت عظیم برای تبلیغ اندیشه ها و برداشت های دینی خود در شمارگان وسیع و به صورتی کنترل ناپذیر استفاده می‏کند.

 

ازاین‏رو، دست یابی آسان، امکان بهره‏گیری همگانی و تنوع قابلیت های رسانه ای، زمینه پویایی برای رواج فهم ها، قرائت ها، تفسیرها و الگوهای فکری گوناگون و متکثر از آموزه ها و تعالیم دین فراهم ساخته است.

 
بازتولید پیام های دین در قالب های جدید:

 

 از نگاه برخی، رسانه را باید به عنوان یک فضای جدید یعنی جایگاه و مکانی ویژه که خلق یک متن جدید دینی را در خود می پروراند، ملاحظه کرد؛ جایگاهی مسلما متفاوت و گاه نوین که نمادهای جدید تقدس را با ظرفیت ها و معانی جدید می‏آفریند. این فضا، سبک های جدیدی را برای ارائه و نمایش آن تعریف می‏نماید.[3] در واقع، کار رسانه، ایجاد و خلق یک ‏متن ‏جدید در فضای جدید است.

 
تقویت روح جمعی:

 

رسانه های فراملّی و فرامنطقه‏ای همچون ماهواره‏ ها و اینترنت می‏توانند وجدان جمعی و احساس تعلّق مشترک مؤمنان ساکن در مناطق گوناگون و پراکنده در گوشه و کنار جهان را تقویت کرده و به بازیابی هویت دینی آنها فراسوی هویت های متنوع دیگر کمک کنند.

 

 وحدت و پیوستگی آنها بر پایه اصول مذهبی مشترک را به رغم فاصله‏ های مرئی و نامرئی تشدید کنند و امکان تأثیرگذاری آن ها بر فرایند های موجود جامعه جهانی را افزایش دهند.

 
ایجاد زمینه برای احساسات و تجربه دینی:

 

 تجربه دینی نوعی احساس و دریافت شهودی است که تحت تأثیر ارتباط و جذب مستمر پیام‏های قدسی، تجربه حضور در مکان ها و زمان های خاص و مشارکت فعال در انجام اعمال عبادی و معنوی برای مؤمنان حاصل می‏شود.

 

 نمایش‏های معنوی تلویزیونی در ایجاد و تشدید همنوایی و همدلی مخاطب نقش محوری دارند.

 مخاطب گاه در صورت وجود فضای روحی مناسب و عطف توجه عمیق پا به پای مراسم عزاداری در حال پخش می‏گرید، سینه می‏ زند، احساس همرأیی و حضور در جمع هم‏کیشان معتقد خود را از طریق تماشای برنامه درک می‏کند و از مشارکت با واسطه خویش احساس خرسندی، آرامش و کسب ثواب می ‏کند.

 

 به بیان دیگر، مخاطبان مجازی در صورت همنوایی و همدلی، بخشی از احساس و حظ معنوی ناشی از تجربه ادراک بی‏واسطه زمان و مکان قدسی و نماد های مذهبی و مشارکت‏ های آیینی را از خلال تماشای برنامه از آن خود خواهند ساخت.

 

در مواردی نیز پخش رسانه‏ ای یک برنامه آیینی به دلیل کنترل اختلال ‏های محیطی و افزایش آرایه‏های زیباشناختی در مقایسه با واقعیت، تأثیر عمیق تری بر روح مخاطب بر جای می‏گذارد و امکان بیشتری برای برقراری ارتباط همدلانه با صحنه فراهم می‏سازد.

 
بازیابی و خلق نمادهای مقدس:

 

 از جمله اقدامات رسانه ها، خلق نمادهای مقدس و بسط تقدس به اشیا و پدیده‏های عادی است. به بیان برخی محققان:

فلان قطعه از زمین، روستای زادگاه و معبد و کلیسای مقدس، قدرت افسونگری خود را از دست داده‏اند.

 

در عوض، این رسانه‏های گروهی هستند که به خلق نمادهای مقدس می‏پردازند و قبیله کوچ‏نشین جوانان با این توتم‏ها احساس هویت می‏کند و می‏آموزد که چگونه هر مکانی را که برای استقرار و اسکان برمی‏گزیند، مقدس و سحرآمیز کند.[4]

 
بسترسازی برای ایجاد تحول روحی:

 

 فیلم و برنامه‏های نمایشی در صورت بهره‏گیری از جاذبه‏های معنوی و عرفانی، پردازش‏های رسانه‏ای مناسب و پخش در اوقات ویژه، قدرت زیادی برای ایجاد تکانه‏های روانی مثبت و زمینه‏سازی برای تحول روحی در افراد دارند.

 

به بیان ترنز، فیلم و سایر رسانه‏ها افراد را وارد مرحله آستانه‏ای می‏کنند که طی آن‏اززندگی‏روزمرّه خودفاصله‏گرفته و برای تحول آمادگی می‏ یابند.

این امر موجب می‏شود تا مراسم عبادی در جامعه نه‏نقش‏محافظه‏کارانه،که ‏نقش خلّاق ‏ایفا کنند.[5]

 
تسهیل اطلاع یابی از ادیان گوناگون:

 

رسانه های جهان گستر، زمینه مناسبی برای پراکنش محتوای تعالیم ادیان گوناگون و نحوه فعالیت و تبلیغ آنها فراهم می‏سازند.

 این اطلاعات، افق دید پیروان یک دین نسبت به وضعیت سایر ادیان را بسط داده و بالطبع در افزایش واقع‏بینی آنها از یکدیگر و کاهش پیش‏داوری‏های تعصب‏آلود مؤثر خواهد بود.

 

این موضوع بالقوّه می‏تواند به گسترش و تقویت زمینه‏های همکاری یا احیانا تشدید تعارضات محتمل منجر شود. شکل‏گیری جنبش‏های دینی جدید محصول مشترک و ناخواسته این نوع تعاملات ارزیابی شده است.

 

 به بیان برخی نویسندگان، یکی از آثار عصر اطلاعات، آسان‏تر شدن دست‏یابی به اطلاعاتی درباره تعالیم، آموزه‏ها و فعالیت‏های سایر مذاهب است. حتی کسانی که از تربیت تخصصی برخوردار نیستند، می‏توانند به آسانی به چنین اطلاعاتی دسترسی پیدا کنند.[6]

 

پی نوشت ها :

[1] استوارت ام هوور، مخاطبان و رسانه‏ای کردن دین، در: دین و رسانه، ص 461.

[2] مجید محمدی، دین و ارتباطات، ص 129.

[3] مهری بهار، تلویزیون، ابژه‏های دینی و سکولاریسم در:  دین و رسانه مجموعه مقالات، 1386، ص 91.

[4] جیزس مارتین باربرو، رسانه‏های گروهی به مثابه جایگاه مقدس‏سازی دوباره فرهنگ‏های معاصر در: بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ، 1385، ص 152.

[5] لین اسکافیلد کلارک و استوارت ام هوور، فصل مشترک رسانه، فرهنگ و دین، در: بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ، 1385، ص 40.

[6] عبدالرضا شاه‏محمّدی، «عصر ارتباطات و اطلاعات جهانی‏شدن دین»، پژوهش و سنجش 35، ص 144.

منابع:

کتاب مخاطبان و رسانه‏ای کردن دین

کتاب بازاندیشی درباره رسانه

کتاب عصر اطلاعات و ظهور جامعه شبکه‏ای

نشریه پژوهش و سنجش

تهیه و فراوری : احمد اولیایی ، گروه حوزه علمیه تیان

تاثیر مستقیم شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی جوانان

فاوانیوز : نتایج آخرین پژوهش انجام شده در کشور بیانگر آن است که میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان ارتباط مستقیمی وجود دارد.

به گزارش ممتازنیوز به نقل از فارس، ‌نتایج آخرین پژوهش انجام شده در کشور که بخشی از آن در شماره اخیر فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات فرهنگی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به چاپ رسیده است بیانگر آن است که اکثر اعضای شبکه های اجتماعی معتقدند میان عضویت ایشان در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی اعضای شبکه های مجازی رابطه ی چشمگیری وجود دارد.

بر اساس نتایج پژوهش شبکه های اجتماعی و سبک زندگی جوانان که با همکاری حسن بشیر و محمد صادق افراسیابی انجام شده است، 6/30 درصد مردان و 3/41 درصد زنان معتقدند شبکه های اجتماعی اینترنتی توانسته است به میزان بالایی در نوع ادبیات افراد جامعه موثر باشد.

همچنین5/49 درصد زنان و 4/41 درصد مردان بر این باور هستند که عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی در مقادیر متوسط به بالا توانسته است بر سبک پوشش ایشان در جامعه موثر باشد.

در بخشهای دیگری از این پژوهش، تاثیر عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی بر ادبیات هویتی افراد در ارتباط با جنس مخالف و تاثیر شبکه های اجتماعی اینترنتی بر سبک زندگی مجازی افراد بررسی شده و کلیه یافته ها در چارچوب نظریه دو جهانی شدن سعید رضا عاملی و جامعه شبکه ای مانوئل کاستلز بررسی و تحلیل شده است.

دکتر حسن بشیر، دانشیار گروه معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و عضو هیات علمی این دانشگاه و محمد صادق افراسیابی، کارشناس ارشد معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) است که در حال حاضر مسئولیت معاونت امور رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده دارد.
فاوا نیوز

ابزارهای تبلیغ و هنر

   در هر حرفه و شغلی آشنایی با وسایل و امکانات مربوط به آن از مهمترین گام های موفقیّت در کار است. در دنیای تبلیغ که هر لحظه شاهد رخ نمودن ابزارهای جدید «ارتباطی» هستیم، ضرورت آگاهی از وسایل نو ظهور و دانستن کاربرد و توانایی آن ها دو چندان می شود. آنان که نمی خواهند این حقیقت روشن را باور کنند، بسان کسانی که در روز، چشم از دیدن آفتاب فرو می بندند همواره در تاریکی نادانی به سر می برند و از قافله عقب می مانند.

رهبر فرزانه ی انقلاب، این دیدبان هوشیار، که همواره در موقعیّت های مناسب زنگ خطر را به صدا در می آورند و پرده از روی حقایقی تلخ بر می دارند، می فرمایند:

«امروز دنیا دنیای امواج است. با امواج و رایانه همه ی مفاهیم از این طرف به آن طرف دنیا منتقل می شود. الآن دورترین کتابخانه های دنیا می توانند در ظرف مدت پنج دقیقه مطالب کتابی را که در کتابخانه کنگره آمریکاست، روی صفحه کاغذ خود چاپ کنند. این گونه مطالب منتقل می شود. ما از دنیا عقبیم. دیگر چرا این را منکر بشویم. این یک عیب قطعی است که حوزه ی امروز ما آن را دارد»[1]
مهمترین عامل موفقیت تبلیغ می تواند انتخاب ابزار و شیوه تبلیغی مناسب باشد.

هر وسیله ای که «پیام دهنده» برای انتقال «پیام» خود به «پیام گیرنده» از آن بهره می گیرد را ابزار تبلیغ می نامیم.

در این قسمت سعی بر آنست که ابزار های تبلیغ فهرست وار بیان و رابطه اش با هنر و یا تأثیر هنر برآن را مورد بررسی قرار دهیم؛

ابزارهای اصلی ارتباط سه گروهند که همین سه گروه، قالب های تبلیغی را شکل می دهند؛
این ابزارها عبارتند از:

الف ـ زبان

ب ـ قلم

ج ـ تصویر

بنابراین قالب های تبلیغی را به سه دسته گفتاری، نوشتاری، دیداری تقسیم بندی می کنیم.
  قالب های گفتاری عبارتند از:

الف ـ خطابه

ب ـ قصه

ج ـ مناظره

د ـ پرسش و پاسخ (مسابقه)

هـ ـ روضه خوانی

و ـ مداحی

ز ـ گویندگی و... .
قالب های نوشتاری عبارتند از:

الف ـ مقاله

ب ـ نثر ادبی

ج ـ شعر

د ـ قصه و رمان

هـ ـ فیلم نامه و نمایشنامه

و ـ کتاب

ز ـ طنز

ح ـ ترجمه

ط ـ ادبیات کودک و نوجوان و...

ی ـ مطبوعات

کـ ـ نقد کتاب و ... .
قالب های دیداری عبارتند از:

الف ـ نقاشی

ب ـ عکس

ج ـ فیلم

د ـ مجسمه و صنایع دستی

هـ ـ تئاتر

و ـ خط

ز ـ گرافیک

ح ـ کاشی کاری (معماری بر اساس مفاهیم)

ط ـ ماکت سازی

ی ـ نشانه گذاری و علامت های قراردادی

کـ ـ کاریکاتور

و گاهی هم این قالب ها به صورت مرکب برای تبلیغ استفاده می شوند.
بنابراین ترکیب ابزارهای اصلی سه صورت پیدا می کند.

الف ـ زبان + قلم + تصویر؛ مانند: پیام های بازرگانی و تبلیغاتی و...

ب ـ زبان + تصویر؛ مانند: فیلم های سینمایی، نمایشنامه و...

ج ـ قلم و تصویر، مانند: کتاب های مصوَّر کودکان و...

  بسیار واضح است که بسیاری از این ابزارها و قالب های مذکور در جامعه به عنوان هنر یاد شده و خود از مصادیق بارز و انواع هنر هستند، و می بینیم که همین ابزارهای هنری به عنوان ابزاری برای تبلیغ آورده می شوند یعنی گاهی اوقات وسیله تبلیغ عینا همان هنر است و این نشان از رابطه جدایی ناپذیری هنر و تبلیغ دارد.

چنانچه رهبر فرهیخته انقلاب می فرماید:

«هنر مسأله ای است که همه صاحبان شعور در جهان می خواهند از آن استفاده کنند و یکی از انواع استفاده آن هم این است که کسی اندیشه ی ناپاکی را به وسیله ی هنر در ذهن ها بریزد همان گونه که صاحبان اندیشه ها و روش های ناپاک از پول و سلاح استفاده می کنند، از هنر هم بهره می گیرند ولی کاری را که ما باید انجام دهیم، آن است که چیزی را که صاحبان اندیشه های ناپاک می خواهند، از آن بهره نادرست بگیرند، آن را در اختیار سرپنجه ی مقتدر اندیشه ی مقدس و پاک و والا قرار دهیم و اگر این اندیشه ی مقدس و پاک نتوانست از مایه ی «هنر» استفاده کند، قطعا عقب خواهد ماند.»[2]


پی نوشتها :

[1] سخنان ایشان در دیدار با طلاب و فضلاء حوزه علمیه قم، جمهوری اسلامی، 13/9/74

[2] روزنامه اطلاعات، 22/8/68، در دیدار با جمعی از هنرمندان سازمان تبلیغات.

تهیه و تولید : احمد اولیایی ،گروه حوزه علمیه تبیان